Te Hurihanga o te Pēhi Tā

Kupu Whakataki:

Ko te pēhi tā, he hanganga nāna i huri te ao whakawhitiwhiti, kua tākaro i tētahi tūranga nui i roto i te hītori tangata. Ko tēnei take e whai ana te akoranga ki te hōpara i te pānga o te pēhi tā ki te iwi me tōna whanaketanga o muri mai.

Papamuri Hītori:

I hangaia te pēhi tā e Johannes Gutenberg i te rau tau 15, e tohu ana i tētahi wā kaurori i roto i te iwi tangata. I mua i tōna hanganga, i whakaritea ā ringatia ngā pukapuka, ā, he āhua kore utu, he utu nui, he āheitanga anake ki ētahi torutoru noa iho. Na te pēhi tā i puta mai he huringa toitū mā te whakahohe i te whakaputa pukapuka maha, nāna i whakaputa te mātauranga me ngā whakaaro i runga i tētahi tauine tawhito rawa.

Te pānga o te Pēhi Tā i Uropi

Te Whakatinanatanga o te Mātauranga:

Na te taenga mai o te pēhi tā, kua kore te mātauranga me te mōhiohio i whakatikia ki te rōpū rangatira. Ka nui ake te utu o ngā pukapuka, ā, ka taea e tētahi hunga whānui ake. Na tēnei whakatinanatanga o te mātauranga i whakatakoto te tūranga mo te Renaissance me ngā nekeneke Whakahōu, e whāngai ana i ngā whakaaro nui, ngā kōkiri pūtaiao, me te huringa pāpori.

E hora ana i ngā Ariā me te Whakawhiti Ahurea:

Na te pēhi tā i whakangāwari te tere o te horahanga o nga whakaaro puta noa i Uropi. I whakaputaina ngā kitenga pūtaiao, ngā kitenga pūtaiao, me ngā kupu whakapono i roto i ngā reo maha, i tua atu i ngā rohenga matawhenua. Na tēnei whakawhitinga ahurea i āwhina ki te tupunga o te whakatakotoranga hinengaro, tae atu ki te whanaketanga o ngā tuakiri me ngā reo ā-motu.

Huringa Ohaoha:

Na te pēhi tā i huri te mahi whakaputa, e waihanga ana i nga wāhi ohaoha hou. I puta mai ngā pūreretā, ngā kaiwhakaputa, me ngā kaihoko pukapuka hei pūpāpāho matua i tēnei mākete hōu. Ka nui haere te tono pukapuka, te waihanga mahi me te whakahauhau i te tupu o te ohaoha. I whakatūria hoki e te pēhi tā te huarahi mo te putanga mai o nga nūpepa, e whakawhānui ana i te āheitanga ki ngā rongo me te whakaahua i ngā whakaaro tūmatanui.

Tiakitanga o te Mātauranga:

I mua i te pēhi tā, ka taea te tūkino me te ngaromanga o nga pukapuka. Na te kaha ki te whakaputa i ngā tārua maha, na te pēhi tā i whakaū te tiaki me te whakaputa i te mātauranga. I hangaia anōtia ngā kupu tahito me ngā mahi puihi, e ārai ana i to rātau kaha ki te whakangaro me te whakarato i tētahi tūranga mārō mō ngā mahi hinengaro ā muri ake.

Mutunga:

Kua mahue i te pēhi tā he tohu ātaahua mo te hītori tangata. Ka kitea tōna pānga i roto i ētahi āhuatanga o te iwi, tae atu ki te mātauranga, te ahurea, te mātauranga, me te reo. Mā te whakaheke i te mātauranga, te whāngai i te whakawhitinga ahurea, me ngā reo paerewa, kua whakatūria e te pēhi tā te ara mo te kaunuku pāpori me te whanaketanga. Kei te rongo tonu tōna āhuatanga ahakoa i te tau mamati, i reira ka tāngia ngā pukapuka ki ngā pukapuka-pukapuka, e whakamātau ana i te mana tautoko o tēnei hanganga whakamīharo.